LİSEDEN VE ÜNİVERSİTEDEN MEZUN OLAN ÖĞRENCİLERİN GENEL SAĞLIK SİGORTA PRİMLERİNİN DURUMU

LİSEDEN VE ÜNİVERSİTEDEN MEZUN OLAN ÖĞRENCİLERİN GENEL SAĞLIK SİGORTA PRİMLERİNİN DURUMU

         Cengiz ÖZKAN

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

              2012'den bu yana hayatımızda olan Genel Sağlık Sigortası (GSS) sistemi özellikle gençleri etkiliyor. Çünkü, sisteme göre 18 yaşını doldurup öğrenci olmayan herkes eğer çalışmıyorsa GSS primi ödemek zorunda. Bu primi ödeyip ödemeyeceği de yaşadığı eve giren gelire göre belirleniyor. Eğer eve giren kişi başı gelir asgari ücretin üçte birinden az ise primleri devlet ödüyor.
              Burada asıl sorunu liseyi bitirip üniversiteyi kazanamayan gençler ile üniversiteden mezun olup bir iş bulamayanlar yaşıyordu. Çünkü okul hayatı devam etmediği için gelir testine girmeleri ve prim ödemeleri gerekiyordu.
Bu gençler için çıkartılan düzenleme ile büyük bir kolaylık da hayatımıza girmiş oldu. Hükümet bu gençlerin mezun olduktan sonra iki yıl boyunca sağlık primlerini devletin karşılaması konusunu hüküm altına aldı.

          5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, anne babasının sigortalı olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaşına kadar herkes sağlık güvencesi kapsamında bulunuyor. 18 yaşını doldurmakla birlikte öğrenimine devam edenlerde yaş sınırı, lise ve dengi okul öğrencilerinde 20, yükseköğrenim görenlerde 25 olarak uygulanıyor.

             Söz konusu yaş sınırları aşılmamak kaydıyla, öğrenimini tamamlayan gençler 2 yıl süreyle sağlık hizmeti almaya devam ediyor. İki yıl dolduktan sonra genel sağlık sigortasına (GSS) tabi oluyorlar.

Buna göre, bu yaz liseden veya üniversiteden mezun olan gençler, herhangi bir işe giremezlerse iki yıl boyunca GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilecekler. Ancak, 2 yıllık ücretsiz tedavi hakkından yararlanabilmek için, öğrenim durumuna göre belirlenmiş olan yaş sınırının aşılmaması gerekir. İki yıllık ücretsiz sağlık hizmeti hakkı, öğrenim durumuna göre değişen yaş sınırının doldurulduğu tarihte sona erer.

        Örneğin, lise mezunları için yaş sınırı 20 olduğu için, bu yıl haziran ayında liseden mezun olduğunda 19 yaşında olan bir genç iki yıl değil bir yıl parasız sağlık hizmeti alabilir. Bu süre içinde üniversiteye başlarsa 25 yaşını dolduruncaya kadar sağlık hizmetinden yararlanmaya devam eder.

Üniversiteden mezun olduğunda 23 yaşında olan bir genç iki yıl süreyle parasız sağlık hizmetinden yararlanabilirken, mezuniyet tarihinde 24 yaşında olan genç sadece bir yıl yararlanabilir. Üniversiteden mezun olduğu tarihte 22 yaşında olan bir genç ise 25 yaşını doldurmamış olmasa bile mezuniyet sonrası 2 yıllık süre bittiğinde GSS’ye tabi olur.

İki yıllık süre, her öğrencinin kendi mezuniyet tarihine göre belirlenir. Mezun olduğu tarihten itibaren süreç işlemeye başlar. Öğrencilerin mezuniyet kayıtları Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurumu (YÖK) kayıtlarından elektronik ortamda alınarak GSS tescil işlemleri yapılır.

Örneğin, 15 Ağustos 2002 doğumlu bir genç 1 Temmuz 2024 tarihinde üniversiteden mezun olursa, herhangi bir işe girmemiş ise 1 Temmuz 2026 tarihine kadar parasız sağlık hizmeti alabilir. 1 Temmuz 2026 tarihinden itibaren GSS primi ödeme yükümlülüğü doğar.

Söz konusu genç lisans sonrası yüksek lisansa kayıt yaptırırsa bu kez 25 yaşını dolduracağı 15 Ağustos 2025 tarihine kadar GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alır.

Yükseköğretim Kurumu (YÖK) tarafından denklik belgesi verilmiş yabancı üniversitelerde okuyan gençler de aynı haktan yararlanırlar.

Mezuniyetten sonra iki yıllık süre dolduğu halde işe giremeyen veya 2 yıldan önce yaş sınırını doldurmuş olan gençlerin bu yıl için her ay 600,08 TL prim ödemesi gerekir. Kendileri hiçbir işlem yapmasalar bile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından re’sen GSS yükümlüsü sayılırlar ve her ay 600,08 TL prim borcu çıkartılır.

Buna karşılık, ödeme gücü olmayanların primini devlet karşılar. Ödeme gücü olmayanların, bağlı bulundukları ilçedeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına gelir testi için başvuru yapması gerekir. Test sonucunda ailede kişi başına düşen aylık gelir asgari ücretin 3’te 1’inden (6.667,50 TL) az çıkarsa prim ödemezler. Buna göre, dört kişilik bir ailede net gelir 17 bin 2  lira 12 kuruş altında kalırsa prim ödenmesi gerekmez.

    GSS prim borcu bulunanlar normalde SGK üzerinden sağlık hizmeti alamıyorlar. Ancak, vatandaş mağdur olmasın diye 60 günden az GSS  prim borcu olanlara da sağlık hizmetinden yararlanma hakkı tanınıyor. Dolayısıyla, GSS prim borcu bulunanlar bu yılın sonuna kadar devlete ait hastaneler ile devlet üniversitelerine ait hastanelerden sağlık hizmeti almaya devam edecekler. Özel hastanelerden ve özel üniversitelere ait hastanelerden ise sağlık hizmeti alamayacaklar.